Przerost trzeciego migdała może prowadzić do bezdechów sennych, zaburzeń mowy i słuchu, a także gorszych wyników w nauce

Migdałki spełniają szczególną rolę obronną. Ich budowa warunkuje, że zaliczane są do narządów limfatycznych, ponieważ przystosowują układ immunologiczny do otaczającego środowiska. Są barierą dla antygenów pokarmowych i oddechowych [5].

Trzeci migdał (czyli migdałek gardłowy) znajduje się na tylnej ścianie gardła nad podniebieniem miękkim i migdałkami podniebiennymi i pełni rolę ochronną przed infekcjami. Kiedy organizm dziecka walczy z infekcją, wówczas migdałek się powiększa. Jest to zupełnie naturalna reakcja ustroju. Jednakże, gdy infekcja się kończy, wszystko powinno wrócić do normy. Zdarza się jednak, że z czasem migdałki stają się niewydolne i wówczas pozostają nadmiernie powiększone, nawet wtedy, gdy choroba już dawno minęła.

Objawy

Najczęstszym objawem przerostu migdałków podniebiennych i gardłowych są nawracające infekcje górnych dróg oddechowych. Przerost migdałka może zaburzać drożność nosa i w konsekwencji dziecko zaczyna oddychać ustami.

Co powinno niepokoić [1]?

• częsty ból gardła
• chrapanie
• zaburzenia snu
• nawracające zapalenia ucha środkowego
• powiększenie węzłów chłonnych szyi
• przewlekłe oddychanie przez usta
• głośne oddychanie

Przyczyny

Najczęstszą przyczyną przerostu migdałka gardłowego są nawracają infekcje górnych dróg oddechowych. Przerośnięty migdałek gardłowy występuje często u dzieci między 3. a 10. rokiem życia dziecka, jest to okres, w którym odporność dziecka jest wystawiona na dużą próbę – kontakty rówieśnicze, żłobek, przedszkole.

Najczęstsze przyczyny:

• wrodzony przerost migdałka
• wskutek częstych infekcji bakteryjnych i wirusowych
• jako następstwo alergii na alergeny wziewne i pokarmowe

U dzieci z przerostem migdałków, bardzo często występują zaburzenia oddychania i bezdechy senne, które są niebezpieczne, ponieważ prowadzą do przewlekłego niedotlenienia, co może być przyczyną zmian w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), sercowo-naczyniowym, a także przekładać się na zaburzenia emocjonalne i intelektualne. Dzieci te są zazwyczaj ospałe, apatyczne, rozdrażnione, mają trudności z koncentracją uwagi i problemy w nauce.

Konsekwencje

Trzeci migdał w znaczący sposób wpływa na utrudnienie poboru powietrza drogą nosową i może prowadzić do wielu powikłań. Dziecko oddycha wtedy przez usta, a to sprawia, że błona śluzowa jamy ustnej i gardła wysusza się, a następstwem tego jest większa skłonność do nawracających infekcji górnych dróg oddechowych. Zwiększa się skłonność do występowania zapalenia ucha środkowego lub wysiękowego zapalenia ucha środkowego. Często dochodzi również do zmiany barwy głosu (mowa nosowa), dziecko chrapie podczas snu.

Skutki:

• ciągle otwarta buzia
• oddychanie przez usta w ciągu dnia i podczas snu
• słabo rozwinięta klatka piersiowa
• wysychanie błony śluzowej jamy ustnej i gardła
• częste infekcje górnych dróg oddechowych
• bezdech senny
• przerywanie snu
• niedotlenienie
• ciągłe zmęczenie
• apatia
• zaburzenia słuchu
• zaburzenia mowy
• mowa nosowa
• wady zgryzu
• słabo rozwinięta klatka piersiowa
• trudności z koncentracją uwagi
• słabsze wyniki w nauce
• zmiany w budowie twarzoczaszki (twarz adenoidalna)
• ślinienie się

Trzeci migdał a rozwój mowy

Przerost migdałków może powodować u dzieci niedosłuch. Obserwujemy wtedy, że dziecko prosi o powtórzenie tego co powiedział rodzic/nauczyciel, pogłaśnia telewizor, zaczyna mówić głośno. Konsekwencją niedosłuchu mogą być zaburzenia rozwoju mowy.

Powiększony trzeci migdał powoduje oddychanie ustami i w konsekwencji nieprawidłową pozycję spoczynkową języka (najczęściej język znajduje się na dnie jamy ustnej lub między zębami/wargami), infantylne połykanie, a to wpływa na nieprawidłowy rozwój szczęki, co doprowadza do zmian w kościach twarzy i powoduje tzw. wysoko wysklepione podniebienie, wady zgryzu i wadliwą artykulację (najczęściej międzyzębowość).

Jakie są zaburzenia mowy spowodowane przerostem trzeciego migdałka?

• międzyzębowość
• mowa bezdżwięczna
• mowa nosowa

Terapia logopedyczna zawsze dostosowywana jest indywidualnie do potrzeb i trudności dziecka. Czasami dzieci, które miały usunięty migdałek oddychają ustami nawykowo i wówczas należy popracować nad prawidłowym torem oddychania (nosowym). Oddychanie przez usta sprzyja zwiotczeniu mięśni języka i twarzy. Wówczas celem terapii logopedycznej będzie usprawnienie pracy warg, języka, wypracowanie prawidłowej pozycji spoczynkowej języka, praca nad prawidłowym połykaniem i praca nad artykulacją, jeśli będą ku temu wskazania.

Oddychanie przez usta uniemożliwia prawidłową pracę języka i warg podczas:

• połykanie
• jedzenia
• mówienia

Leczenie

Jeśli obserwujesz u swojego dziecka objawy, które zostały wskazane powyżej, to udaj się do laryngologa.

Większość lekarzy jest zdania, że nie powinno się usuwać migdałka gardłowego u bardzo małych dzieci czyli do ok 2. roku życia. Lekarze w pierwszej kolejności wprowadzają leczenie farmakologiczne i zalecają leki przeciwobrzękowe lub przeciwzapalne, a także leki udrażniające nos. Jest to jednak kwestia bardzo indywidualna. Niemniej jednak, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów albo przerost migdałka gardłowego utrudnia oddychanie przez nos, powoduje bezdechy, a tym samym uniemożliwia normalne funkcjonowanie oraz jest duże ryzyko powikłań ze strony uszu, zabieg adenotomii należy przeprowadzić nawet u małych dzieci [1].

Wskazania do adenotomii to [5]:

• bezdech senny
• częste infekcje górnych dróg oddechowych
• zapalenie ucha środkowego z wysiękiem

Bibliografia:

[1] Behrbohm H., Kaschke O., Nawka T., Swift A., Choroby ucha, nosa i gardła z chirurgią głowy i szyi, 2011.

[2] Konty-Gibińska W., Piecyk U., Dysfunkcja oddychania z przyczyn laryngologicznych i jej wpływ na wady zgryzu (przegląd piśmiennictwa). Porad. Stomatol. 2005, s. 33-36.

[3] Łapińska I., Zawadzka-Głos L., Czy przerost migdałków ma wpływ na zaburzenia mowy u dzieci? [w:] New Medicine, 2018, s. 129-134.

[4] Modrzyński M., Mazurek H., Zawisza E., Alergiczne zapalenie migdałków – mit czy rzeczywistość [w:] Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2005, s. 450-456.

[5] Mrówka-Kata K., Namysłowski G., Mazur-Zielińska H., Banert K., Lisowska G., Wskazania do usunięcia migdałków podniebiennych [w:] Forum Medycyny Rodzinnej, 2009, tom 3, nr 2, s. 124–128.