Co wspólnego ma tuńczyk z problemami rozwojowymi? Krótko o toksynach i ich wpływie na rozwijający się mózg dzieci

Wciąż zbyt mało mówi się o czynnikach środowiskowych, które przyczyniają się do zaburzeń rozwojowych dzieci, tymczasem są to czynniki, którym można najbardziej zapobiegać.

Rozwój mózgu rozpoczyna się we wczesnym okresie życia płodowego i trwa aż do okresu dojrzewania. Rozwijający się mózg dzieci jest szczególnie wrażliwy i podatny na toksyny środowiskowe. Największą różnicą neurologiczną pomiędzy osobami dorosłymi a dziećmi jest niedojrzałość bariery krew-mózg. Ponadto, jak pisze Koger i in., łożysko nie blokuje również przenikania wielu substancji chemicznych z matki do płodu [6].

Badania wskazują, że narażenie na neurotoksyny między innymi takie jak alkohol, nikotyna, ołów, rtęć i pestycydy, może wpływać szkodliwie na funkcjonowanie mózgu, co może przekładać się na występowanie trudności w nauce i zaburzenia rozwoju, w tym zaburzenia rozwoju mowy, języka i słuchu [5].

Środki czyszczące

Co więcej, badania przeprowadzone przez Clinical Pediatrics wskazują, że dzieci, których matki zgłaszały narażenie na częste używanie toksycznych chemikaliów takich jak środki czyszczące (np. środków do czyszczenia podłóg, środki do czyszczenia toalet i rozpuszczalniki), wykazywały opóźnienia w rozwoju mowy [1].

Z badań wynika, że większość matek ma świadomość tego, by ograniczyć narażenie na toksyczne chemikalia w trakcie ciąży, natomiast sądzą, że po urodzeniu dziecka nie jest to już problemem. Tymczasem wczesne lata życia dziecka są kluczowe dla jego prawidłowego rozwoju i jeśli w tym czasie jakiś czynnik np. neurotoksyczny czy toksyczne chemikalia gospodarcze zakłócą ten rozwój, to może to prowadzić do problemów z językiem i rozwojem poznawczym [2].

Ołów

Ołów jest najbardziej zbadanym neurorozwojowym środkiem toksycznym i odkłada się w kościach jako substytut wapnia [5]. Nawet bardzo małe narażenie na ołów może spowodować trwałe uszkodzenie rozwijającego się mózgu dziecka, a także wpłynąć negatywnie na jego układ nerwowy czy powodować problemy behawioralne i nadpobudliwość [6].

Dzieci w pierwszym roku życia powinny mieć badany poziom ołowiu we krwi. Według specjalistów, nie ma wykrywalnego poziomu ołowiu, który byłby bezpieczny. Ołów pozostaje poważnym czynnikiem, który przyczynia się do niepełnosprawności u dzieci [6]. Najczęściej dzieci są narażone na ołów poprzez wdychanie pyłu ołowiowego z remontu domu.

Co jest głównym źródłem ołowiu, na który narażone są dzieci?

Przeważnie źródłem narażenia są:

• odpryski farby ołowiowej, które dzieci połykają i/lub wdychają
• gleba zanieczyszczona spalinami z pojazdów, które spalają paliwo ołowiowe
• działalności przemysłowe
• woda domowa, zanieczyszczona lutem ołowiowym w rurach
• zabawki, które wykonane są z winylu i plastiku

Pestycydy

Pestycydy są trującymi chemikaliami używanymi do zabijania chwastów, owadów, gryzoni i grzybów. Najnowsze badania wskazują, że prenatalna ekspozycja na pestycydy wiąże się z zaburzeniami układu nerwowego i zaburzeniami poznawczymi. Nawet umiarkowana bezpośrednia ekspozycja może wiązać się z trudnościami w uczeniu się, trudnościami w zachowaniu i innymi trudnościami rozwojowymi [6].

Bezpośredni kontakt może wystąpić poprzez:

• znoszenie oprysku
• pozostałości w domach, szkołach, na trawnikach, ogrodach, boiskach sportowych, polach rolnych
• pozostałości na odzieży, butach, włosach, a także innych artykułach, które pochodzą od członków gospodarstwa domowego, pracujących z pestycydami

Pestycydy mogą wpływać na układ nerwowy dziecka, układ oddechowy, funkcje endokrynologiczne, a nawet zwiększyć ryzyko wystąpienia raka [5].

Rtęć

Ekspozycja na rtęć wiąże się z zaburzeniem funkcji poznawczych, wadami wrodzonymi, a także niską masą urodzeniową. W wyniku rosnącego obciążenia środowiska rtęcią, najczęstszą drogą narażenia, która prowadzi do negatywnych skutków rozwojowych, jest spożywanie skażonej ryby przez kobietę w ciąży, kobiety w wieku rozrodczym lub dziecko. Najbardziej skażoną rybką jest tuńczyk [6].

Inne źródła rtęci to:

• ryby
• termometr rtęciowy
• żarówka fluorescencyjna w tym energooszczędna żarówka kompaktowa

Zapobieganie

Większość rodziców i opiekunów nie jest świadoma tego, że działanie toksycznej chemii gospodarczej wpływa szkodliwie na rozwój dziecka. Dlatego niezwykle istotne jest szerzenie wiedzy w tym zakresie i uświadamianie społeczeństwa, by ograniczyć stosowanie toksycznej chemii gospodarczej.

Bibliografia:

[1] Child Exposure to Household Chemicals May Be Tied to Language Delays, asha.org (dostęp: 7 stycznia 2021 r.).

[2] Household chemical use linked to child language delays, medicalxpress.com (dostęp: 7 stycznia 2021 r.).

[3] In Harm’s Way: Toxic Threats to Child Development, journals.lww.com (dostęp: 7 stycznia 2021 r.).

[4] Lanphear B. P. The Impact of Toxins on the Developing Brain [in:] Annual Review of Public Healt, 211-230, 2015.

[5] Neurotoxicants: Environmental Contributors to Disability in Children, asha.org (dostęp: 7 stycznia 2021 r.).

[6] Protecting Children From Toxicants, asha.org (dostęp: 7 stycznia 2021 r.).