W początkowych stadiach rozwoju dzieci potrzebują przede wszystkim wielu okazji do kontaktu z drugą osobą. Rewelacyjną „zabawką” jest Twoja twarz! Dzieci najwięcej uczą się poprzez interakcje z drugim człowiekiem i dzięki temu rozwijają swoje umiejętności komunikacyjne. W zasadzie każda codzienna czynność, którą wykonujemy podczas opiekowania się dzieckiem może wspierać jego rozwój.
Do zabawy z dzieckiem wcale nie potrzeba drogich zabawek, wystarczy tylko rozejrzeć się dookoła i sprawdzić co mamy w domu, czasem mniej znaczy więcej. Przede wszystkim należy być z dzieckiem, więc do większości zabaw potrzebujesz swojej twarzy, oczu, rąk i głosu.
1. Kontakt wzrokowy i skupienie na zabawce
Usiądź na łóżku lub w fotelu i połóż dziecko pomiędzy swoimi złączonymi udami, dzięki temu dziecko będzie mogło na Ciebie patrzeć. Zacznij wtedy śpiewać maluchowi albo robić różne śmieszne miny. Możesz też wciąż kontrastową zabawkę i prezentować ją dziecku tak, by skupiło na niej swój wzrok, a następnie manipulować nią raz z prawej, a raz z lewej strony. Dzięki temu zachęcisz dziecko do obrócenia główki.
2. Mów do dziecka
Otaczaj dziecko mową już od pierwszych chwil jego życia. Opowiadaj o wszystkim co widzisz i co robisz. Podczas czynności pielęgnacyjnych nazywaj części ciała dziecka, mów do niego kiedy jesteście na spacerze, gdy gotujecie obiad. Pamiętaj, że rozumienie mowy pojawia się znacznie wcześniej niż jej produkcja.
3. Zabawy paluszkowe i wierszyki masażyki
Usprawnianie rąk dziecka pobudza rozwój jego mowy, ponieważ w strukturze mózgu pola ruchowe ręki sąsiadują z polami, które odpowiedzialne są za ruchy narządów mowy. Już od urodzenia można usprawniać dłonie dziecka poprzez masażyki, zabawy paluszkowe, manipulowanie przedmiotami. Niemowlęta mając około 3. miesięcy z ciekawością zaczynają oglądać swoje rączki i śledzą wzrokiem ich ruch. W zasadzie wszystko, czego nauczą się dzieci podczas takiej zabawy, będzie im przydatne w późniejszym dzieciństwie, ponieważ sprawne ręce ułatwiają naukę ubierania się, manipulowania różnymi przedmiotami, pisania i rysowania. Przykładowe wierszyki znajdziesz TUTAJ
4. Zabawki i książeczki kontrastowe
Między 1. a 3. miesiące życia możemy wprowadzić kontrastowe książeczki, zabawki, maty. Najlepszą rzeczą dla rozwijającego się mózgu jest otoczenie kontrastującymi kolorami, dlatego pokazuj niemowlęciu czarno-białe figury i książeczki (pamiętaj, że dopiero ok. 3. miesiąca życia dziecko zaczyna rozróżniać kolory). Na suficie można zawiesić np. balony lub kształty geometryczne (dziecko nie ma możliwości rozglądania się na boki).
Z tego typu zabawami, które oparte są na społecznych interakcjach, bardzo często trudności mają dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Dlatego warto wdrażać tę zabawę, by pokazać, jak fajnie i przyjemnie jest być w relacji z drugą osobą.
5. Zabawa „A kuku”
Chyba każdy pamięta tę zabawę ze swojego dzieciństwa. Zabawa „A kuku” dostarcza dziecku wiele radości, a także stymuluje rozwój mowy, rozumienie usłyszanych słów, a także uczy ciągu chowanie-szukanie-znalezienie. Zakryj swoją twarz w dłoniach i zapytaj dziecko „Gdzie jest mama?”. Dziecko uczy się, że gdy przez chwilę nie widzi rodzica, to wcale nie oznacza to, że on przestaje istnieć, po prostu przez chwilę go nie widać. Ta zabawa rozwija zdolności myślenia, wnioskowania i przewidywania. Do tej zabawy można użyć pieluszki lub chusty, by zasłaniać a następnie odkrywać swoją twarz. W kolejnym etapie zakrywamy twarz dziecka i odsłaniamy mówiąc „a kuku” wydłużając czas, gdy jesteśmy w ukryciu.
*Gdy dziecko jest nieco większe i potrafi już raczkować/chodzić, można ukryć się na przykład za szafką czy fotelem i czekać, aż dziecko zacznie nas szukać.
6. Zabawa przy lustrze
„A kto to?” – już dwumiesięczne dzieci bardzo lubią oglądać swoje odbicie w lustrze. Małe lusterka coraz częściej znajdują się także na matach edukacyjnych czy w książeczkach kontrastowych dla niemowląt, ponieważ są dla dziecka niezwykle intrygujące. Dziecko oglądając siebie w lustrze uczy się zwracania uwagi na szczegóły.
7. Zabawki sensoryczne
W pierwszych miesiącach życia dziecko poznaje świat poprzez dotyk. Już w okresie niemowlęctwa możesz zapoznawać dziecko z różnymi materiałami i fakturami. Oglądajcie książeczki sensoryczne, które mają różne faktury i szeleszczą, masujcie się, bawcie piłeczkami sensorycznymi. Dotykaj dziecko różnymi fakturami i materiałami, dzięki którym maluch zwiększy świadomość swojego ciała i pozna co jest miękkie, twarde, zimne, ciepłe.
8. Bańki mydlane
Puszczaj dziecku bańki mydlane, a zobaczysz ile radości sprawi mu złapanie ich. To zabawa, która dostarcza wiele radości i śmiechu zarówno dziecku jak i rodzicowi. Na późniejszym etapie, zbijanie baniek mydlanych to też dobra okazja do tego, by ćwiczyć gest wskazywania, a także stymulować rozwój mowy mówiąc wtedy na przykład „bam”.
9. Pacynki
Załóż na palec pacynkę i mów do dziecka. Poruszaj pacynką na boki, w górę i na dół, aby dziecko podążało za nią wzrokiem. Możesz wybrać pacynki na przykład ze zwierzątkami i wydawać przy tym ich odgłosy albo śpiewać piosenki.
10. Szukanie zabawek
Wybierz zabawkę, którą dziecko lubi, a następnie zakryj ją pieluchą/kocykiem, powiedz „Nie ma” i zaczekaj na reakcję dziecka, aż samo zacznie ją odkrywać. Gdy dziecko odkryje zabawkę, powiedz „Jest!” (młodszemu dziecku rodzic może pomóc i sam odkryć zabawkę).
