Logopedia

Oddychanie przez usta szkodzi zdrowiu i negatywnie wpływa na samopoczucie #OddychamNosem

Jedną z czynności biologicznych, która jest niezbędna do życia jest oddychanie. Czasami prawidłowe oddychanie przez nos może być z różnych powodów zaburzone. Wówczas kluczowe jest wdrożenie leczenia, którego celem będzie zdiagnozowanie i wyeliminowanie przyczyny, która powoduje trudności
w pobieraniu powietrza drogą nosową, aby nie utrwalać nieprawidłowego modelu oddychania.

Jak powinno wyglądać prawidłowe oddychanie?

Oddychanie powinno odbywać się przez nos przy zamkniętych ustach. Wówczas powietrze, które wdychamy jest ogrzane, nawilżone i oczyszczone. Oddychanie przez nos ma również wpływ na właściwy rozwój zespołu ustno-twarzowego oraz prawidłową pozycję spoczynkową języka i warg[2].

Oddychanie przez usta może powodować niedotlenienie, ponieważ zmniejszona jest ilość tlenu, która dociera do mózgu. W związku z tym osoby, które oddychają ustami zgłaszają, że są ciągle zmęczone, niewyspane, mają trudności z koncentracją uwagi. U dzieci obserwuje się także zaburzenia koncentracji oraz gorsze wyniki w nauce, a nawet nadpobudliwość. Konsekwencją oddychania przez usta mogą być również bezdechy senne!

Konsekwencje oddychania przez usta to:

  • zwiększenie ilości infekcji górnych dróg oddechowych – powietrze wdychane przez usta nie jest dostatecznie oczyszczone i nagrzane
  • niedostateczny rozwój mięśni klatki piersiowej
  • zaburzenie równowagi mięśniowej języka, warg, policzków
  • nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka
  • nieprawidłowe połykanie
  • wady zgryzu
  • wady wymowy
  • niska koncentracja uwagi

Najczęstsze przyczyny, które powodują trudność
w poborze powietrza drogą nosową to:

  • częste infekcje oddechowe, niedrożność nosa
  • alergie
  • przerośnięte migdałki podniebienne
  • przerośnięty migdałek gardłowy
  • skrzywienie przegrody nosa
  • wady anatomiczne w obrębie nozdrzy
  • polipy
  • stan po operacji rozszczepowej wargi i podniebienia
  • obniżone napięcie mięśniowe, mała sprawność mięśnia okrężnego warg
  • krótkie wędzidełko języka
  • ssanie kciuka

Prawidłowe oddychanie (fizjologiczne) to:

  • pobór powietrza drogą nosową
  • wzniesienie żuchwy do szczęki (ale przy braku zaciśniętych łuków zębowych)
  • zwarcie dwuwargowe (brak zaciśniętych warg i brak napięcia mięśnia bródkowego)
  • pozycja wertykalno-horyzontalna języka w jamie ustnej z zachowaniem prawidłowej pozycji ciała (pozycja głowy, kręgosłupa) pozycja miednicy, stóp i nóg podczas siedzenia

Podczas oddychania ustami zmieniają się w zasadzie wszystkie cechy, które zostały wskazane powyżej – żuchwa jest obniżona, język leży na dnie jamy ustnej albo znajduje się między zębami/wargami, wargi nie zwierają się, zmienia się także położenie głowy względem kręgosłupa. Nawykowe oddychanie przez usta może doprowadzić do zmian w układzie kostno-szkieletowym i bezpośrednio wpływać na wygląd twarzy.

Logopeda dokonując oceny oddechu sprawdza:

  • drogę oddechową (drogę wdechu i wydechu)
  • typ oddychania
  • pozycję głowy względem kręgosłupa
  • pozycję całego ciała
  • pozycję żuchwy względem szczęki
  • pozycję warg i jakość napięcia mięśnia bródkowego
  • pozycję języka w jamie ustnej

Nieprawidłowe oddychanie wpływa na zaburzenia artykulacji, ponieważ stale obniżone napięcie mięśniowe nie sprzyja temu, by mięśnie były sprawne i pracowały prawidłowo. Gdy oddychamy ustami, to wówczas język ma nieprawidłową pozycję spoczynkową (najczęściej język znajduje się na dnie jamy ustnej lub między zębami/ wargami), a to wpływa na nieprawidłowy rozwój szczęki, co doprowadza do zmian w kościach twarzy i w konsekwencji powoduje tzw. gotyckie podniebienie, wady zgryzu i wadliwą artykulację. Brak właściwej pracy mięśni warg może skutkować utraceniem odpowiedniego napięcia (górna warga staje się słaba, krótka). Brak kontaktu wargi górnej z wargą dolną może doprowadzić do deformacji głosek /p, b, m/[1].

Ważne jest to, by dbać o drożność nosa i obserwować jak oddychają dzieci podczas snu, w trakcie zabawy czy czynności, podczas której są skoncentrowane. Dziecko, które oddycha przez usta ma otwartą buzię, jest blade, ślini się, ma popękane i suche usta i skarży się na suchość w gardle. Sygnałem do konsultacji są także częste przeziębienia, chrapanie podczas snu i słaba koncentracja uwagi.

W przypadku dysfunkcji oddychania kluczowe jest zdiagnozowanie przyczyny i prowadzenie leczenia, które przeważnie wymaga współpracy laryngologa, logopedy, ortodonty, fizjoterapeuty.


Bibliografia:

  1. D. Pluta-Wojciechowska, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia wybranych form zaburzeń, 2017.
  2. D. Pluta-Wojciechowska, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacyjnych, 2013.

7 komentarzy

  1. Bardzo ważny artykuł z mojej perspektywy jako rodzica. Niestety wcześniej nie wiedziałam, że to coś złego, a dość często pojawiały się u Nas infekcje jamy ustnej. Pediatra niestety nic nie pomógł oprócz leków na infekcje, ale nie znalazł przyczyny. No cóż, teraz czas do laryngologa i logopedy. Pozdrawiam.

  2. Obserwujcie, obserwujcie, obserwujcie i konsultujcie z logopedą/laryngologiem/ortodontą. U nas niestety skończyło się na ortodoncie i złym zgryzie…

    1. Jestem studentką trzecie roku logopedii, bardzo się cieszę, że mogę czerpać wiedzę z tak wartościowych treści! Dziękuję 😉

  3. Bardzo profesjonalny, konkretny i zrozumiały tekst! Duży plus za odwołanie się do literatury fachowej. Jako kobieta logopeda życzę Pani logopedycznej powodzenia w podjętym wyzwaniu docierania do rodziców!

  4. Czy oddychanie przez usta może być dziedziczne samo w sobie? Czy to raczej kwestia dziedziczenia tych samym problemów/schorzeń, które powodują oddychanie przez usta? U dziecka zuważyłam pierwsze oznaki oddychania przez usta. Zaczynamy diagnozę. Sama między innymi na podstawie tego artykułu zdiagnozowałam u siebie kilka przyczyn mojego oddychania przez usta, ale w tym samym czasie nie widzę ich u dziecka. U mnie widoczne są już również konsekwecje odychania tym torem przez lata, a chciałabym ich uniknąć u dziecka.

  5. NIESTETY. Mam córeczkę z diagnozą mozgowego porażenia, nie zauważyłam by częściej chorowała, albo była nieszczęśliwa. Według mnie nie ma to konkretnego odzwierciedlenia w rzeczywistości. Oddycha bardziej buzią, ponieważ inaczej rozchodzi sie napięcie w organizmie. Spotykamy wielu specjalistów, przede wszystkim na oddychanie wpływa rozluźnienie przepony, brak stresów, przebywanie na świeżym powietrzu (to dla dzieci jest bardzo ważne).

  6. A czy u noworodków też to jest nieprawidłowością? Synek ma skończony tydzień i w czasie spoczynku ma otwarte usteczka.

Skomentuj Ada Anuluj pisanie odpowiedzi

Paulina Mistal
Absolwentka studiów magisterskich na kierunku Logopedia z audiologią o specjalności logopedia kliniczna na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Obecnie doktorantka na tymże uniwersytecie. Od 2018 roku sekretarz Polskiego Towarzystwa Logopedycznego Oddziału Lubelskiego. Uczestnik licznych konferencji naukowych zarówno jako prelegent, jak i słuchacz. Organizatorka wielu akcji społecznych mających na celu uświadamianie o wpływie wysokich technologii oraz produktów, które wpływają negatywnie na rozwój dzieci. Założycielka portalu Pani Logopedyczna. Na co dzień praktyk.